Sosyokrasi

                                       Arterra ve Sosyokrasi   (Mayıs 2019)

Projede Neler Yaptık?

• Her seans hazırlanmış veya bilinen küçük oyunlardan/meditasyonlardan grubun enerjisine göre oynandı.
• Bu oyunlar hem o günün programına odaklanmamızı, aynı zamanda birbirimizi tanımamızı ve buzları eritmemizi sağladı.
• Aslında her gün için belirli bir program vardı. Hangi gün sabahtan ve öğleden sonra yapılacaklar GİDYO kampındaki gibi belliydi. Aynı şekilde hangi soruların ne zaman sorulacağı, ne üzerine beyin fırtınası yapılacağı da belliydi.
• Sorulan sorular ve yaptıklarımız birbirine düğümlenmiş iplik gibiydi, baştakini çözünce diğerleri de kafanızda çözülmeye başlıyordu. Bu yüzden Sosyokrasi’yi öğrenme aşamamızda kafamızda güzel bir harita oluştu.
• Proje boyunca elbette ki insanların konuştuğumuz konularda birbirleri ile uyuşmadığı anlar oluştu. Aslında engebeler çıkması da projenin bir parçasıydı. Sorunları-özellikle de sosyokrasi adına- nasıl çözeceğimizi öğrendik.
• Bu projede en çok göze çarpan öğretici materyal hazırlanmış posterler oldu. Konuyu daha iyi kavramamızda ve kalıcı bir kaynak açısından yardımcı oldu.

Sosyokrasi nedir?

• Sosyokrasi hala gelişmekte olan, yeniliğe açık, topluluklar için bir karar verme ve yönetme biçimi. Bir sonraki adımı planlarken, grubun da rızası ile en iyi çözümü bulmak ile ilgili. Daha iyi anlaşılması için, temel prensiplerinin kavranması gerek.
• 4 önemli kurala dayalı. Çember gruplar oluşturmak, toplu rızaya dayalı karar alma, çift yönlü bağlantı, adaysız rızaya dayalı seçim.
• Dengeli bir gidişat için dairesel süreç işliyor. Üç ana başlık; yönetmek, yapmak ve ölçmek.
• Bahsi geçen konunun yapma aşamasında, elinizde materyal olsun ya da olmasın aslında önemli olan harekete geçmek.
• Ölçme kısmında aslında geri dönüt veriyorsunuz. Bunu birbirimize masaj yapıp sonrasında o masajı daha iyi nasıl yapabiliriz diye geri dönüt alıp vererek pekiştirdik.

Sistemin ve Grupların İşleyişi:

• Topluluğu bir ağaç olarak düşünürsek, aslında konulara göre dallanıp budaklandığını söyleyebiliriz. Yönetilmesi gereken bütün konuları ana başlıklar ve ara başlıklara bölüp, hepsinin bir grup olduğu ve o grubun insanlarının sorumluluğuna girdiği şeklinde açıklanabilir.
• Örneğin; bir kampın yönetilmesi gereken konularını yemek, temizlik, eğlence ve eğitim olarak ana başlıklara ayırdığımızda "Yemek grubu" da kendi içinde "Akşam yemeği grubu", "Öğle yemeği grubu" ve "Kahvaltı grubu" olarak ayrılabilir.
• Dalların bağlandığı ana gövdede, organizasyon grubu olur. Burada grupların sorunları/istekleri paylaşılır ve genel kararlar alınır.

Çember'deki Roller:

• Çember; moderatör, ikinci Bağlantı, birinci Bağlantı ve sekreterden oluşur. Moderatör her seans/toplantıda rıza ile değişebilir.İkinci bağlantı grup içinde seçilir.
• Bir rol, kişiden farklıdır. Bir rol, birden fazla kişi tarafından gerçekleştirilebilir veya bir kişi birden fazla rol üstlenebilir. Roller seçilirken hiçbir itiraz veya öneri kişisel algılanmamalıdır. Bazı durumlarda grup o rolü farklı birinin denemesini isteyebilir veya rol ile ilgili sıkıntılar olabilir. Bu roller kalıcı değildir. Herhangi bir durumda değiştirilebilir. Bu yüzden rahat hissedilmelidir.
• İkinci bağlantı grubun rızası ile seçildikten sonra, Ana organizasyon grubunda seçilen ikinci bağlantıların geldikleri gruptan her bir birinci bağlantı ana organizasyon grubunda tartışılarak ve ortak fikre varılarak seçilir.
• Burada ikinci bağlantı grubun fikir ve sıkıntılarını aktaran temsilci görevini iletirken, birinci bağlantı gözlemci/aktarıcı görevini üstlenir. Bağlantılar birbirlerini destekler ve tasdikler. Toplam iki bağlantı/temsilci olması, fikir ayrılıklarına farklı bakış açıları kazandırır.

• Bir moderatör;

            -Anlaşılır, net olmalı

            -Spesifik olmalı

            - Ekstra kelimeler eklememeli

• Eğer Moderatör birden fazla rıza gösterilmesi gereken bir konuyu parça parça ele alırsa, rıza almak daha anlaşılır ve kolay olur.
• Bazen çok detaya girmek, çıkmaz yola sokabilir.

Sosyokrasinin Prensipleri:

1. Sisteme, dışarıdan gelen bir kaynakla rehberlik edilmeli. Örneğin, Ana organizasyon grubu, dallarına kaynak ve rehber olmalı.
2. Bir dal, diğer dalı kontrol etmemeli.
3. Gruplar, çevresinden geri dönüt alabilmeli.

• Sosyokrasi hata yapmayı güzel karşılar. Böylelikle sıkıntı olan her durum, yanlış anlaşılanlar düzeltilebilir.
• İtiraz etmek aslında karar alma sürecine verilen bir hediyedir.
• Sosyokraside çoğunluk değil herkesin bu sürece katılmasını istiyoruz ama gerçekte böyle değil. Bu yüzden küçük gruplar çok önemli. İnsanlar ilgilendikleri şeye yönelebiliyor ve bir parçası oluyor.

Toplantılar:

• Bir toplantının başı ve sonu olması önemli.
• Bir diğer önemli konu, toplantılarda not almak.
• İki kez fikir turu yapıldığında birinci tur ortaya dökülen fikirler beyin fırtınası da yaratıyor ve ikinci turda karar alımını kolaylaştırıyor.
• İkinci tur sonunda moderatör herkesin ortaya attığı fikirler üzerine bir teklifte bulunuyor. Bu sefer rıza turu başlıyor. Burada insanlar teklifi kabul edip etmediklerini ve sebeplerini söylüyor. Kabul etmeme durumunda nedenin iyi bir sebebi olmalı.
• Örneğin teklif "Mandala'nın duvarını kırmızıya boyayalım" diye bir teklif yapıldığında kabul etmeme nedeni "Kırmızı rengini sevmiyorum" olamaz.
• Aslında rıza istemek yerine, itiraz aramak önemli. Çünkü bu toplantılar ve karar alma süreci, itiraz etmek için en uygun yer.
• Eğer rıza yok ise, nedenlerini açıklamak çok önemli. Bu sayede asıl sorunu tespit edip yeni bir teklif yaratmak için bu nedenler yol gösterici oluyor.
• Eğer kafa karışıklığı oluşursa tek bir slogan var; "SÜRECE GÜVEN."
• Bazen birden fazla tercih varsa ve seçmekte zorlanılıyorsa, basitçe kalem çevir ve seç. Burada sürece güvenmek önemli.
• Kararları vermek için, detayları düşünmek önemli. 5N1K soruları gibi...

Seçimler:

• Sosyokraside hiyerarşi yoktur. Aday olmadan-böylelikle rekabet yaratmadan- herkesin kendi aklındaki kişiyi sunar ve ortak rıza ile karar verilir.
• Seçimlerde "mükemmel kişi" değil, fikirlerine güvenilebilecek ve o rol için uygun olan kişi seçilir.
• "Biri seçildi. Fakat aslında bu iş için uygun olmadı. Belki kendisi de bunu fark etti. Ne yapıcaz?" -Burada önemli olan güvende hissetmek. Aslında sosyokraside temel olan bu. Hiçbir şey kalıcı değil.
• "Eğer herkesin seçtiği kişi istemezse?" –İyi bir sebep sunulmalı.
• "Eğer herkes için bir itiraz varsa?" bu durumda moderatör'ün orta yolu bulması gerek. Ve tekrardan. Sürece güvenilmesi gerek.

İçsel Sosyokrasi:

• İçsel sosyokrasi, kendi karakterinin parçalarında gerçekleştirdiğin sosyokrasiye verilen ad. Kendini, duygusal durumunu ve zihnini geliştirebilmek için içindeki karakterlerin sorunlarını ve itirazlarını dinlemek ve bunları çözmek ile oluyor. Bu karakterler;
  1. Dışarıya gösterdiğin karakter
  2. İçinde tuttuğun özel karakter
  3. Birleştirici karakter
  4. Sana ilham veren karakter
• 1 ve 2. karakterler amacı oluştururken, 3. karakter misyonu ve 4. karakter vizyonu temsil ediyor.
• Eğer bu karakterleri orkestra olarak düşünürsek; 1 ve 2. karakter orkestra, 3 orkestra şefi ve 4 besteci olurdu.
• 4 karakteri yüzyüze sandalyelere oturttuğunu hayal ederek bir simülasyon yapılabilir. Birbirlerinden farklı olmaları aralarındaki gerginliğin sebebi olabilir.
• İçsel sosyokrasideki problemler grubun problemleri ile benzer olabilir.
• Arterra'da bir gönüllünün yaptığı simülasyonda, bir karakterini görmezden geldiğini fark etti. Bunun üzerine şu yorum yapıldı; kendi içindeki karakter önemsenmediği ya da görmezden gelindiği gibi, aynısı grup içindeki birine ya da bir soruna yapılabilir.

 Bunlar Arterra EU Erasmus Plus projesinde Güneşköy katılımcılarından notlar (Mayıs 2019)     Yazan: Ümran Işıl Biçer